The Essential Gadgets You Need for an Active Lifestyle: USB Charger, Portable Power Bank, Fast Charger, Headphones, and Smartphone Gimbal
The Essential Gadgets You Need for an Active Lifestyle: USB Charger, Portable Power Bank, Fast Charger, Headphones, and Smartphone Gimbal The Essential Gadgets You Need for an Active Lifestyle: USB Charger, Portable Power Bank, Fast Charger, Headphones, and Smartphone Gimbal
Home Apple CarPlay CarPlay AI Box
Keeping Well with Diabetes - Samoan version

Keeping Well with Diabetes - Samoan version

$ 63.56

$ 82.63

Unavailable
Keeping Well with Diabetes - Samoan version

Keeping Well with Diabetes - Samoan version

$ 63.56

$ 82.63

Title:
  • DefaultTitle
Unavailable
Please select combo product attributes
The combo subtotal is $,SAVE$

Product Details

Ia faatumauina le soifua mālōlōina a‘o maua i‘le ma‘i suka

O le tusi lenei mo tagata e maua i le ma‘i suka pe a oo ina tagata mātutua

O le taunapa e vaava‘aia tausia lo‘u ma‘i suka o le a fesoasoani ai ia te a‘u ina ia tumau lo‘u mālosi mālōlōina.

O le a le ma‘i suka?

O le ma‘i suka o le tulaga ua tele naunau ai le suka i totonu o lou toto.

O nisi tagata mātutua atonu ua amatamata ona tupu ai o le ma‘i suka, atonu ua leai ni uiga o āuga faailoa.

O isi atonu e:

  • lagona tele le fia inu
  • fia alu soo o le fe‘au vai
  • lagona tele le lē lavā
  • faanenefu le va‘ai
  • afāina pīsia le fe‘au vai, afāina pīsia le pa‘u o le tino
  • faatuai ona pē ma ui lelei ni ma‘i.

O tagata ua māsalomia ua maua i le ma‘i suka, ua tatau ona va‘ai o a latou fōma‘i poo le tausi ma‘i.

Afai o le a lē togafitia le ma‘i suka, e mafai ona sōsō atu i le faaleagaina ai o le fatu, fofoga o mata, vae, fatuga‘o ma isi vaega o le tino.

O ai o le a i se tulaga faalētonu?

O tagata e:

  • sili atu le mamafa o le tino
  • itiiti le faia o faamālosi tino
  • i ai ma‘i suka o le aiga
  • sili atu na i lo le 40 o tausaga o le soifua
  • i tagata-a-nuu o Maori ma Atu Motu o le Pasefika.

E faapea fo‘i ma tama‘ita‘i sa maua i le:

  • ma‘i suka a‘o mamafa i le ma‘itaga o tinā
  • lāpopo‘a o tamaiti pepe.

O le pūlea tausia o le ma‘i suka

E leai se togafiti aogā e faamāui ai le ma‘i suka. Ae e i ai mea e mafai ona e faia ina ia e soifua lelei mālōlōina.

O lau fōma‘i poo le tausi ma‘i o ma‘i suka, o le a ia a‘oa‘oina atu ia te ‘oe le faatonutonuina o lou toto suka i le fua mālōlōina talafeagai, ma le faatumauina pea o lou soifua mālōlōina.

O le pūlea tausia o lou ma‘i suka, o lona uiga o le a:

  • e tausami i mea taumafa lelei mo le soifua mālōlōina atoa ma le faia o faamālosi tino faalausosoo, poo le
  • tausami o mea taumafa lelei mo le soifua mālōlōina, faia faalausosoo o faamālosi tino, ma le inu o fuāla‘au, poo le
  • tausami o mea taumafa lelei mo le soifua mālōlōina, faia faalausosoo o faamālosi tino, ma le faia o tui i le insulin (o le insulin e fesoasoani i le ave ese mai o le suka mai i le toto), poo le
  • tausami o mea taumafa lelei mo le soifua mālōlōina, faia faalausosoo o faamālosi tino, faia o tui i le insulin ma le inu o fuāla‘au.

O le taumafa faale-soifua mālōlōina

O le tausami o mea taumafa e sa‘o ma agatonu lelei o le a fesoasoani e faatumauina ai toto suka i tulaga faatonutonu e talafeagai.

E leai se tulaga e te tau saunia ai fua ni taumafataga faapitoa – o mea taumafa e talafeagai ma ‘oe, ua talafeagai fo‘i mo lou ‘auaiga.

E lelei ona e taumafa i taimi tutusa faalausosoo i aso ta‘itasi. Taga‘i mātaulia ia ‘aua ne i i ai ni mea lololo ma suka. O le tele o nei vaega o le a leaga mo ‘oe.

O lau tagata tofia (dietitian), fōma‘i poo le tausi ma‘i e mafai ona fesoasoani ia te ‘oe mo le faia o se taupulega fuafua mo au mea taumafa. O le a latou ta‘u atu ia te ‘oe PE FIA le tele o mea taumafa e mafai ona e tausamiina, ma PE FAAFIA.

O le a fāutuaina atu fo‘i tulaga e uiga i le ‘ava o‘ona.

Ia talileleia nei mea taumafa

Ia e tausami tele ina ia faamalieina lou mana‘o i:

  • fuāla‘au ‘aina e pei o broccoli, pi uumi lanu mea mata, kapisi, pi, leeks, spinach, lau talo, puha, lettuce, kapisi vai
  • fuāla‘au ‘aina mata e pei o, tamato, celery, kukama, aniani saina, mushrooms
  • fuāla‘au ‘aina e i ai a‘a e pei o, kalote, latisi, beetroot, swede
  • maukeni, zucchinis, peppers, asparagus, melo, kamo kamo.

Ia tausami nisi o mea taumafa nei i taumafataga ta‘itasi, e pei o:

  • pasta, falaoa, cereal e itiiti le suka, alaisa, noodles, polesi, chapati, crispbread, muffin, sikoni, umala, pateta, saga, fa‘i mata e saka, ‘ulu, talo, manioka, parsnip, ufi
  • fuāla‘au ‘aina mata e pei o, fuāla‘au mata, poo fuāla‘au ua saka faavela, poo ua tuu ‘apa ae leai se suka.

Tausami se vaega la‘itiiti o taumafa e i ai le protein e faa-tasi pe faa-lua i le aso, e pei o:

  • fasi-povi ua sesele ese mea lololo, moa ua fofo‘e ese le pa‘u, i‘a, fuāmoa, pi ua faamatala, fatu (lentils), baked beans, salati fatu pi.

Tausami mea taumafa e itiiti le lololo ua saunia mai i le susu povi, e faa-tasi pe faa-lua i le aso, e pei o:

  • susu povi e itiiti le lololo e pei o trim milk poo susu povi ua faaopoopo i ai le calcium, poo le susu e ta‘ua o le soya milk
  • yoghurt (e lē suamalie)
  • sisi e ta‘ua o le cottage cheese, ma isi sisi e itiiti le lololo.

Ia faaeteete i le suka ma mea lololo

  • ia faaaogā tau lava o se vaega itiiti o le margarine, avoka, pata pinati, suāuu e kuka ai mea taumafa, fatu poo nuts (ua faapa‘u faavela).

Ia taumamao ese mai i mea taumafa e tele ai le suka, e pei o:

  • le faaaogā o mea ‘ai uma e i ai le suka, siamu, honey, lole, sukalati, muesli bars, fuāla‘au faasuka, asikulimi, keke, pulini, masi-keke, mea-inu suamalie ma sua faasuka o fuāla‘au.

Ia taumamao ese mai ma mea taumafa lololo, e pei o:

  • mea taumafa falai i suāuu poo le ga‘o, e pei o, fuāmoa falai, puaa fā‘asu (bacon) falai, i‘a ma pateta falai (fish and chips), o mea taumafa faatau e ave i le fale ua faavela i suāuu
  • isi mea taumafa lololo e pei o, pata, a‘ano o manu ua i ai mea lololo, bacon ua i ai mea lololo, sosisi, saveloys, pastries, pe‘epe‘e, croissants, kaleve, mayonnaise, ga‘o usi usi, ga‘o, kremelta.

Taumafai e kuka i le ausa vevela, saka poo le kuka i le microwave o mea taumafa.

Afai e kuka faa-sitiū a‘ano o manu, tuu i se taimi ina ia faamaalili, ona sali ese lea o le ga‘o to‘a a‘o le i asuina atu e taumafa.

Faamalosi tino faalausosoo

O faamālosi tino faalausosoo e fesoasoani i le faapa‘ū itiiti o le toto suka.

E mafai ai fo‘i ona e maua i le lagona lelei o le tino ma lelei lau moe.

Talanoa i ni taupulega mo au faamālosi tino ma lau fōma‘i AE E LE I amataina ona faia o au faamālosi tino.

O le savali, o se ‘auala lelei lea mo le faamālosi tino. E faapea fo‘i ma le ‘a‘au, alu i le pasika vili vae poo le mo‘emo‘e.

Amata i le faia o faamālosi tino tau o ni na i minute i aso ta‘itasi. Ona faasolosolo atu ai lava lea i le 30 minute o faamālosi tino ta‘i faa-fa i le vaiaso.

Afai o faia ni ou tui (insulin), ave ni au glucose pe afai e te alu i faamālosi tino, ina ne i te‘i ua pa‘ū lou toto suka.

Afai o e inu fuāla‘au, va‘ai lau fōma‘i poo le tausi ma‘i ina ia e mautinoa pe e tatau ona ave ni au glucose pe afai e te faamālosi tino.

Taumafai e faaauau pea lou gāoioi i ni galuega e i ai le faiga o se to‘agāla‘au, ta‘alo i bowls, sasa faamamā o le mutia, siva, kilikiti, savavali ma lou aiga, fāgota.

Ia su‘esu‘eina soo ou vae, pe tusa e faa-tasi i le vaiaso

O le ma‘i suka e mafai ona faasosoo atu ai i ni faafitauli o vae.

Ia su‘esu‘e ou vae, alofivae ma le va o tamatama‘i vae. Va‘ai lau fōma‘i, tausi ma‘i poo le podiatrist (tagata e togafitia vae), pe afai ua e iloa ni uiga e lē māsani a‘i, e pei la o mea nei:

  • mūmū, poo soo se isi suiga o le lanu (e pei o le lanu o le moli)
  • māvaevae o le pa‘u
  • fulafula
  • faapepē.

Tausiina o ou vae.

Ia ta‘oti ma faapupuu atigi lima ma faalamolemole lelei. ‘Aua e te fealua‘i e leai ni seevae. Faaaogā seevae e lē tiga ai vae ma e lē fufusi. Ia uu ou vae i tami uma ma ia faaeteete mai ou vae mai le vaivevela.

Pe afai ua e iloa ni uiga e pei o mea patupatu ua tutupu i le aano o le vae, o māvetevete i tuāvae o le alofivae, o atigavae ua māfiafia, o vae ua afāina i le palagia, ua tatau loa ona faafesoota‘i le foma‘i faapitoa o vae (podiatrist).

Faafesoota‘i le foma‘i poo le tausi ma‘i mo le su‘esu‘eina o ou vae i taimi uma.

O le mamafa o le tino e mālōlōina

O tagata ua maua i le ma‘i suka ua tatau ona tumau le mamafa o le tino i le tulaga mālōlōina, ina ia fesoasoani i le tāofiofiina o le ma‘i suka. O le a ta‘u atu e lau fōma‘i, tausi ma‘i poo le tagata tofia i le fuafuaina o mea taumafa (dietitian) poo le ā le mamafa e lelei mo lou tino.

O faamālosi tino e faia faalausosoo ma le tausami i mea taumafa e aogā lelei mo le soifua mālōlōina o le a fesoasoani e faatumauina ai le mamafa e talafeagai mālōlōina.

O Fua o le suka i le toto

O le taofia lelei o le fua paleni o le suka i le toto, ua tāua mo le faatumauina o le soifua mālōlōina.

O le a a‘oa‘o atu ia te ‘oe e lau fōma‘i poo le tausi ma‘i le su‘esu‘eina o le fua o le suka i lou toto. O le fua mālōlōina o le suka i le toto e i le va o le 4–8 mmol/L.

“Hypo” – Suka maualalo i le toto (hypoglycaemia)

O le suka i le toto e mafai i isi taimi ona pa‘ū i le fua maualalo (e pei o le maualalo i le 4) i tagata o loo inu ni itūaigā fuāla‘au poo o loo faia tui (insulin). O le ala lea e mafai ai ona tupu le “hypo” o le a mafaia ai ona e matapogia, pe afai o le a lē togafitia.

O nisi tagata e mafai ona maua ni faailoaga faalapata‘i o le hypo; a‘o isi tagata e leai.

Faailoaga faalapata‘i o le hypo:

  • lagona le niniva poo le māmāsagia o le ulu
  • lagona le e‘eva vāivāi ma tetete
  • nenefu le va‘ai
  • sesega foliga, afugia le pa‘u
  • tigā le ulu
  • mole manava
  • filogia fenumia‘i lagona, atuatuvale poo le itaitagofie
  • matuitui laugutu ma le laulaufaiva e pei o i ai ni pine ma nila
  • tātā tetele le fatu.

Pe fa’apefea ona tausia ma va‘aia lelei pe afai ua maualalo tele le suka

Ua tatau vave loa ona inu se vai suamalie. Poo le:

  • tasi le sipuni ‘ai o le pauta suamalie (glucose powder) i le ipu vai
  • tolu i le fa fuāla‘au suamalie (Vita poo le Dextro)
  • valu i le sefulu fuāla‘au suka suamalie laiti (Glucodin)

POO LE

2 sipuni ti faatumu i siamu, honey poo suka ia sa‘eu faaliu suāvai i vai

POO LE

‘afa o se ipu mālamalama i se mea inu suamalie e pei o le lemonade poo se sua o fuāla‘au (fruit juice)

POO LE

6 i le 8 jelly beans

Faatali mo le 5 i le 10 minute. Afai lava o e lagona pea le hypo, toe fai le faiga lea faatogafitia.

Afai e mae‘a le 10 i le 15 minute, ia fai sau mea taumafa pe afai ua oo i le taimi e tatau ai, poo le tausami o se mea ‘ai itiiti.

“Hyper” – Suka maualuga i le toto (hyperglycaemia)

O nisi taimi o le fua o le suka i le toto ua siitia i luga atu o le fua e tatau māsani ai (i luga atu o le 8).

O le uiga lea ua foliga mai atonu ua māfua i le:

  • tausami i mea taumafa faasuka
  • galo ona inu o au fuāla‘au
  • ua misi lē faia le tui o le insulin
  • ua e ma‘i, ua pisia i se ma‘i poo ua maua i le fiva.

O faailoaga faalapata‘i o le “hyper” atonu o le:

  • a fia inu tele
  • alu tele o le fe‘au vai
  • lagona le e‘eva vāivāi
  • maua pisia i ma‘i

Poo o le a leai fo‘i ni faailoaga faalapata‘i.

Pūlea tausia o le suka maualuga i le toto

E lelei pea lava pe afai e siitia le fua o le suka i lou toto i nisi taimi ma afai e tumau faaumiumi i ni na i itūlā, ae afai e lē pūlea tausia, o le a mafai ona oo i na faalavelavea.

Va‘ai lau fōma‘i poo le tausi ma‘i pe afai e siitia soo le suka i lou toto poo le tumau faaumiumi. O le a la‘ua fesoasoani ia te ‘oe e sa‘ilia pe aiseā ua sāga siitia ai pea le fua o le suka i lou toto.

O le a la fesoasoani atu fo‘i i le pūlea tausia o aso e te ma‘i ai.

Ia faia soo ni su‘esu‘ega o le soifua mālōlōina

O tagata o loo maua i le ma‘i suka ua tatau ona asiasi ane soo e va‘ai a latou fōma‘i.

O tagata o loo maua i le ma‘i suka, ua mafai nei ona faia fua o latou su‘esu‘ega faalesoifua mālōlōina i tausaga ta‘itasi.

Ia faatonu se aso atofaina e va‘ai ai lau fōma‘i – poo le tausi ma‘i a le fōma‘i – mo lou su‘esu‘ega e faia fua.

O le a la su‘esu‘eina:

  • lou mamafa
  • ou vae
  • lou toto maualuga
  • lou soifua mālōlōina lautele
  • lau taupulega mo le tumau o lou soifua maua lelei
  • poo ua faia lata mai nei su‘esu‘ega o lou toto ma le fe‘au vai
  • ia faia lata mai nei su‘esu‘ega o ou mata

Afai e te lagona i soo se taimi le mafatia atuatuvale poo o lou lagona faalēmālosi, ia vave faia faataunuu loa lou su‘esu‘ega e le tausi ma‘i poo le fōma‘i.

Faalapotopotoga o ma‘i suka

Diabetes New Zealand
P O Box 12-441, Wellington 6144, New Zealand.
Freephone: 0800 DIABETES (0800 342 238)
E-mail:
Website:

Diabetes Youth New Zealand
E-mail:
Website:

Te Rōpū Mate Huka ō Aotearoa
Email:
Website:

Ua tusia lenei tusi la‘itiiti i gagana , , , , Samoa, ma le gagana .

O faaliliuga i le gagana Tokelau, Niuē ma Fiti ua maua i le website:  or pe telefoni fo’i i le Fono Fa’aitūmālō o le Soifua Mālōlōina (District Health Board) po o le falema’i ua i lo outou aai. Ua maua a latou nūmera i itūlau lanu papa’e ua fa’apitoa mo le soifua mālōlōina i le tusi telefoni.

O le ‘Aufaigaluega e Tausia le Soifua Mālōlōina o Ma‘ i Suka

Tagata tofia o le soifua mālōlōina Sofua Telefoni
Fōma‘i (Doctor)    
Tausi ma‘i o le ma‘i suka
(Diabetes Nurse)
   
Tagata Tofia Faatonu o mea taumafa
(Dietitian)
   
Fōma‘i faapitoa o ma‘i suka
(Diabetes Specialist)
   
Fōma‘i e va‘aia vae
(Podiatrist)
   
Fōma‘i o mata
(Ophthalmologist)
   
Tagata Tofia o le Fale Talavai
(Pharmacist)
   
Tusitusiga
(Notes)
   

O ni lapata‘iga ina ia tumau pea le soifua mālōlōina

E faaopoopo i ai ma le fesoasoani mai i lau ‘aufaigaluega e tausia le soifua mālōlōina, atoa ma lou taunapa e faia lapata‘iga faigofie nei, o le a tumau lou mālosi mālōlōina:

  • Tausami mea taumafa e lelei mo le soifua mālōlōina
  • Tausami soo
  • Ia faia soo ni faamālosi tino
  • Su‘esu‘e soo ia alofivae
  • Ia faia soo ni su‘esu‘ega mo le soifua mālōlōina
  • Ia tumau le mamafa talafeagai o le tino faalesoifua mālōlōina
  • Ia tumau lou taumamao ese mai i le ulaula tapaa.

ISBN 978-0-478-19245-2 (print)
ISBN 978-0-478-19246-9 (online)


Su‘esu‘e ane i lau fōma‘i. E lē o fōma‘i uma latou te ofoina atu lenei su‘esu‘ega faia fua.

You May Also Like

Cart
The Essential Gadgets You Need for an Active Lifestyle: USB Charger, Portable Power Bank, Fast Charger, Headphones, and Smartphone Gimbal
Your cart is currently empty.